Rafał Ziembiński — Między ideą a realizacją
Czy projektowanie stanęło dziś na rozdrożu?
Spodziewanie, główną rolę w procesie projektowym zaczęło odgrywać oprogramowanie komputerowe. Zarówno jako narzędzie w ostatecznym pokazie projektu, wspomagające tworzenie dokumentacji projektowej, hiperrealistycznych wizualizacji, wirtualnych „spacerów”, ale także jako element tworzenia kreatywnego oddalającego się od myślenia analitycznego i polemicznego. Hybrydowość zastosowania oprogramowania wspomagającego doprowadziła do sytuacji powielania sposobów i metod projektowania. Korzystanie z bibliotek (obiektowych, materiałowych, zatrzymanie na etapie hiperrealizmu wizualnego) w wielu przypadkach skutkuje schematyzmem, efektem podobieństw i powtarzalności w proponowanych rozwiązaniach widocznych w zakresie prezentacji projektu. W mojej ocenie zaczął zanikać naturalny proces myślowy, zagubiła się istota projektowej oryginalności i autorski indywidualizm. Wnętrze zaczęło być efektem marketingowej mody na tzw. „style”. Można śmiało postawić tezę, że niewiele jest rozwiązań ponadczasowych, idących „obok” mainstreamowych, masowo pokazywanych projektów. Na pewno nie chodzi o to, aby pozbawić prawa głosu użytkownika, kontekstu, rozwijającej się coraz szybciej technologii w nowoczesnych materiałach wykończeniowych czy też zmian środowiska i ekologii. Nie chodzi też o to, aby architekci wnętrz tworzyli niefunkcjonalne pozbawione komfortu pomniki swojego twórczego ego.
Połączenie namysłu z (w miarę obiektywnymi) czynnikami zewnętrznymi jest drogą do współczesnego dyskursu na temat ogólnie rozumianej przestrzeni przyjaznej.
Projektowanie jest eksperymentem
Od lat eksperymentuję z przestrzenią w swój indywidualny sposób. Eksperymenty te, to serie rysunków pokazujące moje wyimaginowane wewnętrzne horyzonty. Moją prywatną i osobistą architekturę. Świat, który istnieje bez ograniczeń fizycznych: grawitacji, działających sił, naprężeń. Istnieje on jedynie w bezkresie przestrzeni i wyobraźni, żyje niejako swoim życiem niezależności. Wyzwolony od przymusu „stania się” materią rzeczywistości.
Eksperymenty dowodzą, że wzbudzany zostaje proces myślowy prowokujący do zaskakujących odkryć, autorskiej emocjonalności twórczej, wewnętrznej refleksji- zatrzymania i odkrywania własnej tożsamości twórczej.
Projektowanie jest poszukiwaniem
Jest badaniem zachodzących w przestrzeni zjawisk, takich jak napięcie, kontrast, współoddziaływanie na inne formy, plany układów form (tło, pierwszy plan) w przestrzeni. Na strukturę przestrzeni składają się różne warstwy, nakładające się na siebie. Tworzą one wielozmysłowy swoisty krajobraz wewnętrzny. Użytkownika, ale przede wszystkim projektanta. Skąd się bierze, jak powstaje? Gdzie tkwi jego siła?
Projektowanie jest obserwacją
Ale także to co spostrzegamy ma swoją formę, kształt i strukturę. Czasem i funkcję. Każde spostrzeżenie można zanotować, udokumentować, zapisać towarzyszące temu emocje i odczucia. Podtrzymywanie permanentnego stanu ciekawości i odkrywania sprzyja, tak było w moim przypadku, do pójścia w różne strony intelektualnych gier z przestrzenią.
Równocześnie prowadzę doświadczenia przestrzenne polegające na skupieniu uwagi na makro- i mikroskali otoczenia (kontekstu). Utrwalane zostają w formie szkiców, notatek fotograficznych, kolażowych, obróbce cyfrowej. Ich celem to uświadomienie roli i nawyku postrzegania, obserwacji i doświadczania przestrzeni jako istotnego elementu procesu projektowego.
Projektowanie jest sztuką przestrzeni
Początkowo notowane obrazy jawiły się jako rysunkowe lub fotograficzne, odnajdywanie luźnych pomysłów łączących w sobie nastrój i strukturę planowanego założenia projektowego. Nie mogę nazwać ich szkicami projektowymi gdyż powstawały w znacznym oddaleniu od konkretnej przestrzeni projektu.
Odkrywanie nowych znaczeń to wyuczenie i rozwijanie wrażliwości, możliwość dokonania autorefleksji, autoweryfikacji i budowanie przekonania o słuszności podejmowanych decyzji. Rozpoczęcie od podstaw, jakimi są dla mnie rysunkowe, modelowe szkice badające w sposób abstrakcyjny zagadnienia istotne dla danego problemu. Powstaje pytanie jak rysunek na płaskiej kartce papieru może być przestrzenny, jeśli nie przedstawia realnie widzianej przestrzeni, odtworzonej z rzeczywistości?
Projektowanie jest procesem
Na potrzeby swoich badań nad przestrzenią stworzyłem pojęcie „Mentalna Baza Doświadczeń”. Tworzymy ją tak naprawdę przez całe życie i najczęściej nie do końca sobie to uświadamiamy. Wraz ze wzrostem ilości doświadczeń, przeżyć i towarzyszących im emocji Baza rośnie ale i też się zmienia. Jest też z całą pewnością nieciągła. Punkty dostępu do Bazy w moim przekonaniu powstają niejako samoistnie w trakcie szczególnego zagęszczenia emocjonalnego. A zatem jak je uaktywnić? Jak w pełni świadomie z korzystać z obfitości doświadczeń? Sądzę, że wyzwala je problem, który staje nam, projektantom na drodze. Stopniowo w trakcie mierzenia się z kolejnym zadaniem czy problemem projektowym następuje otwieranie Punktów Dostępu do własnych doświadczeń.
Myślę, że taki moment, takie chwile związane są z osobniczą wrażliwością artysty. Wrażliwość na każdy detal otoczenia, każdy przebłysk emocji zarejestrowany w naszej świadomości. Nasze środowisko zewnętrzne może stać się źródłem niewyczerpanego zasobu doświadczeń. Stopniowo, coraz bardziej uwrażliwia na otaczającą nas rzeczywistość.
Wtedy istota projektowania (diagnoza – identyfikacja problemu, analiza; poszukiwanie- dojrzewanie myśli; Idea – odnalezienie rozwiązania oraz jego weryfikacja) staje się procesem, które można częściowo przejść samoistnie, myślowymi skrótami i intuicyjnie.
